De Corona-maatregelen van het kabinet zijn ook deze week weer zo slechtst bewaard dat het zinvolle van de dinsdagse persconferentie betwijfeld kan worden. Het lijkt erop dat de basisscholen op 8 februari weer open gaan - al zal er na een of twee weken voorjaarsvakantie zijn. Is dit besluit opgebouwd uit een nuchtere afweging of uit steeds toenemende druk (zoals dit prima NRC artikel van vorige week)?

Het voorkomt besmettingen

Laten we eerst kijken naar de Corona situatie. De avondklok is nu een week van kracht, maar zoals overal al geschreven zouden we dus pas vanaf dit weekend effect moeten zien. We kunnen dus de situatie van voor de avondklok nader bekijken - vorige week leek het niet de goede kant op te gaan. Helaas zijn er geen cijfers gepubliceerd over de besmettelijkere (Britse) variant, wel meer cijfers over alle varianten bij elkaar. Net zoals vorige week hier gepubliceerd naar eerste ziekte dag (niet naar publicatiedag) en daarom zie je een snelle daling op het einde - daar missen nog gevallen waar over gerapporteerd wordt. Toch lijkt de daling wel iets sneller te gaan dan mijn simpele mode voorspelde. Dat is goed nieuws en dus ruimte voor enig optimisme: mogelijk zouden we met de maatregelen van voor de avondklok dus ook de Britse variant kunnen hebben. Wel veel onzekerheid op basis van deze cijfers.
Update: uiteraard wordt een paar uur nadat ik dit geschreven heb nieuwe cijfers over de besmettelijkere variant en de geschatte R gepubliceerd door het RIVM via het OMT advies: deze variant was in week 2 19.8% van alle besmettingen - da's erg veel. Wel schat het RIVM het verspreidingsgetal (de R) van de overige varianten wat lager (0,85 ipv 0,9), wat klopt met mijn inschatting net ervoor dat er nu een iets sterkere daling is dan je anders zou verwachten. Zie links de geupdate grafiek met de extra cijfers, rechts een grafiek met die iets lagere verpsreidingsgetal voor de andere varianten. Het verschil is klein, en de conclusie wordt er nauwelijks beter van.

Vorige keek keken we ook al naar de effectiviteit van Corona-maatregelen op basis van beperkt onderzoek: die van de avondklok lijkt tegen te vallen - afgelopen week kwamen hier ook aanwijzingen uit Frankrijk bij. De effecten voor remote onderwijs op het aantal besmettingen zijn veel duidelijker zoals uit onderstaande tabel blijkt (zie voor meer informatie en alle maatregelen artikel van dinsdag).

Artikel 1			Artikel 2
Scholen en universiteiten dicht	-41%		Sluiting van educatieve instellingen	-0.16
Blijf thuis verplichting (met uitzonderingen)	-10%		Individuele beweging restricties	-0.13

Artikel 1: The effectiveness of eight nonpharmaceutical interventions against COVID-19 in 41 countries
Artikel 2: Ranking the effectiveness of worldwide COVID-19 government interventions

Aan beide kanten is dit een veel grotere maatregel dan waar het om gaat: basisscholen zijn maar een deel van de bovenste regel, avondklok en minder visite is maar een deel van de onderste rij maatregelen. Bovendien kunnen er ook aanpalende maatregelen genomen worden, er lijkt sprake te zijn van vaker testen en ruimer quarantaine bij een positieve test; in andere landen wordt er gewerkt met meer afstand, al vereist dit een wat andere organisatie omdat er dan minder kinderen in een klaslokaal passen. Opnieuw veel onzekerheid, maar al met al lijkt de avondklok en minder visite een minder groot effect te hebben dan het weer openen van de basisscholen en lijken we er dus netto op achter uit te gaan. Dit nog afgezien van het psychologische effect: nu er weer iets open gaat, worden mensen mogelijk weer lakser met de wel geldende maatregelen.

Het levert leerachterstanden op

Dan de nadelen van een schoolsluiting: kinderen leren minder snel en de sfeer in huis wordt er ook niet altijd beter op. Bij dat laatste wordt nog wel eens cijfers over geestelijke problemen genoemd, maar dit kan natuurlijk ook samen hangen met andere corona maatregelen, de gevolgen van Covid bij familie en vrienden, of door de onzekerheid. Ik heb hier nog geen cijfers van gezien die ik zinvol vond om een individuele maatregel te beperken. Waar wel wat zinvolle cijfers over zijn is leerachterstanden.

In het eerder genoemde NRC artikel worden ook wat cijfers genoemd, al heb ik niet altijd de achterliggende cijfers genoemd. De meest prangende was dat er gemeld werd dat het voor sommige kinderen erop lijkt dat ze gedurende de eerste schoolsluiting niets geleerd werd - dat is nogal fors, want veel leraren en ouders hebben hun uiterste best gedaan om toch zo veel mogelijk te leren. Verder heb ik er geen daadwerkelijke gemeten directe cijfers over gezien, wel veel simulatie-modellen wat het zou kunnen betekenen.

Wat er wel is in Nederland is onderzoek van Thijs Bol (wetenschappelijk artikel hier, podcast hier) over de ervaringen van ouders. Deze suggereren ook dat er grote effecten zijn op de leerprestaties. Veel ouders voelen zich bijvoorbeeld niet in staat om te helpen met schoolwerk. Ook schokkend is dat dit niet bepaald gelijk is, tussen ouders met maximaal lager onderwijs (low educ, roze) en hoger onderwijs (high educ, blauw). Het verschil tussen deze groepen is schokkend: 72% van alle ouders met hoger onderwijs geven aan goed of heel goed weten helpen, terwijl dit slechts voor 40% van de ouders met lager onderwijs geldt. Als er bij thuisonderwijs dus vertrouwd wordt op ouders zal het verschil tussen ouders nog geven.


Hoe groot was het verschil tussen de leerprestaties eigenlijk? Het Centraal Plan Bureau (CPB) heeft dit onderzocht en dat leverde onder andere onderstaande grafieken op. Hier op is te zien dat de leerprestaties van kinderen met lager onderwijs gemiddeld -0.4 standaard deviatie lager zijn dan van hoge opleiding. Dit betekent dat 2/3 van alle kinderen van ouders met lager onderwijs onder het gemiddelde van kinderen met ouders met hoger onderwijs zitten. Persoonlijk vind ik best fors.


Ik, en vast veel anderen, dachten dat een extra argument was dat hoe jonger hoe sneller je leert. Dit zou betekenen dat het lastig is om het een jaar later weer heren. Ik zocht hier wat cijfers bij, maar ik vond het omgekeerde: het sneller leren als je jonger bent wordt vaak genoemd als algemeen bekend, maar al het bewijs dat ik kon vinden was van het tegenovergestelde. Kinderen zouden vooral snel leren door het eraan spenderen van tijd - al dan niet impliciet. Maar in een goed onderbouwd Engels blog hier, een wat oppervlakkiger artikel maar met meer cijfers hier en een wat minder maar Nederlandstalig artikel hier. Mijn kennis over onderwijskunde is beperkt, dus wellicht mis ik toch een hele basis aan bewijs - ik hoor het graag op Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Conclusie

Ofwel: ook aan de kant van de kosten van scholensluitingen geen exact bewijs, maar het ongewenste effect lijkt ook nogal groot te zijn. Daarmee is het sluiten van onderwijs een maatregel die véél verspreiding van Corona voorkomt, maar ook veel impact heeft. Waarschijnlijk beide meer dan bijvoorbeeld een avondklok. Gek genoeg is er over de avondklok veel langer gepraat dan beide keren over het sluiten van het onderwijs. Ook heb ik niet gehoord dat het kabinet een advies heeft gevraagd aan onderwijsdeskundigen, om het naast het advies van het OMT te leggen.

Voor de komende weken: het is voor de leerprestaties van heel veel kinderen, met name die het toch al moeilijk hebben, heel erg fijn dat ze weer naar school kunnen. Wel zou het daarmee best eens kunnen dat we de besmettelijkere variant zeker niet onder controle houden - al lijkt de verspreiding van de besmettelijkere variant kleiner dan verwacht. Laten we het vooral niet beschouwen als reden om de rest van de maatregelen weer losser te hanteren.