Dat de huidige maatregelen nodig was twee weken geleden eigenlijk al duidelijk. Toen was eigenlijk al duidelijk dat deze variant al rond ging in Nederland, dat werd plek voor plek bevestigd. Met het gemeten voorkomen van de Brise variant (5,2% in week 53, 11,9% in week 1) uit het laatste OMT advies en de bevestiging van het huidige verspreidingsgetal van de andere varianten van 0,9 en de Britse variant ruwweg 1,3 / 50% meer besmettelijker kunnen we de grafiek van toen van datums voorzien:
Het verder terugdringen van contacten is dus zeker noodzakelijk, willen we in februari of maart niet een nog veel grotere piek hebben. De ziekenhuizen zitten nu immers al in de buurt van de maximum capaciteit. Inmiddels zijn de opgelegde maatregelen een stuk strenger dan in het voorjaar, met verder inperken visite, winkelsluitingen en avondklok. Toch is de verspreiding van het virus nu groter dan toen. Veel maatregelen zijn wat bot geworden, omdat mensen zich er minder goed aan houden. Dat kunnen we zien op de specials van reisbewegingen en file's op deze website. Nemen we reisbewegingen zien we dat we nu meer naar werk gaan en meer op stations komen dan in maart/april. Op visite gaan wordt niet gepubliceerd, maar dat zal ook een stuk hoger liggen dan toen.
Reisbewegingen versus pre-corona naar stations (oranje), supermarkt (paars), werk (blauw), winkel (groen) en woon (geel)
Het OMT geeft in haar advies expliciet aan dat een reden voor de strengere maatregelen en met name de avondklok is om de urgentie terug te krijgen. Dat is immers veel belangrijker dan een specifieke maatregel. De oproep om zoveel mogelijk thuis te werken wordt door het kabinet regelmatig herhaald, maar komt in de media een stuk minder door. Opvallend is dan ook dat er geen formeel adviesorgaaan van psychologen en sociologen is om advies te geven over corona-beleid. Er is immers meer bekend over welk gedrag corona-besmettingen kunnen voorkomen, het gaat er vooral om dat we die met zijn allen volgen. Met het huidig gedrag kan het zo maar eens zijn dat veel visites worden verplaatst naar overdag en dat maakt voor het virus niet uit.
Een van de redenen zou kunnen zijn dat er weinig perspectief is. Ook de nieuwe maatregelen zijn wel strenger, maar het blijft relatief bescheiden. Het zou zo maar kunnen dat ook met deze extra maatregelen de Britse variant zich meer blijft verspreiden en dus nog strengere maatregelen nodig zijn om die in te perken. Dit gaat dan een probleem worden, want dat zit rond hetzelfde moment als er wordt gezegd dat scholen wel weer open moeten, en ook sommige niet essentiele winkels vanzelf weer essentieel worden - om te beginnen met kappers. In het Europese en zeker Nederlandse corona-beleid valt op dat wordt gestuurd op maximale ziekenhuisbezetting, niet het verder terugdringen van de maatregelen. Dit is anders in Azië en met name China: na de oorspronkelijke golf daar heeft China het aantal besmettingen weten te beperken tot maximaal 0.15 per miljoen inwoners (ook in de huidige 'grote' uitbraak), Nederland zit al sinds 9 oktober boven de 300 besmettingen per miljoen inwoners, met een piek van bijna 700. Dat is dus ruim 4000 keer zo veel.
Nu veel strenger ingrijpen en ons beter aan de maatregelen houden zou niet alleen op kortere termijn besmettingen en dus levens schelen, maar geeft hopelijk ook de kans om in februari of maart versoepelingen door te voeren. Waarschijnlijk is een heftige maar korte lockdown voor de meeste mensen psychologisch veel beter vol te houden dan de huidige langende en slepende maatregelen.
En daarna?
Op iets langere termijn komt er van twee kanten verlichting. Enerzijds wordt het weer lente en zomer en dit zorgt voor minder besmettingen omdat mensen vaker elkaar buiten in plaats van binnen ontmoeten. Anderzijds wordt er natuurlijk druk gevaccineerd, al loopt Nederland wel achter bij andere EU landen. EU landen krijgen dezelfde aantal vaccins door gezamelijk inkopen, Nederland zit rond de laatste plaats van alle EU landen. Deels is dit een trage organisatie, deels vanwege bewust conservatief beleid: in Nederland worden er alleen afspraken gemaakt als er voor die persoon nu al twee vaccins in voorraad liggen, er wordt niet op gerekend dat tussen het moment van de eerste inenting plannen en het zijn van de tweede inenting er meer vaccins zijn geleverd.
Hoeveel scheelt het vaccineren eigenlijk? Dit is hier een paar weken geleden ook al behandeld, maar laten we het vandaag op een andere manier bekijken. Als we verder alle maatregelen los laten en ervan uit gaan dat vaccinaties zorgen dat je niet alleen zelf beschermt wordt tegen ziekte maar ook 80% minder kans heb om het virus door te geven krijgen we onderstaande grafiek. De 90% en 95% bescherming die vaccinatie biedt gaat over het zelf ziek worden, er is niet onderzocht of je ook minder kans heb het door te geven en daar bestaat ook nog veel onduidelijkheid over. Zelfs bij die aangenomen 80% zien we dat de besmettelijkere (Britse) variant zonder enige corona maatregel rond een verspreiding van een zou uitkomen als iedereen gevaccineerd is. Hopelijk werken de vaccins dus nog beter dan dat.
Kunnen we Corona dan helemaal uitroeien in de herfst? In Nederland kan dat iedereen die wil ingeënt zijn en daarmee zouden we dat kunnen bereiken. Dat zal nog niet overal zo zijn: ik kon recentere cijfers niet vinden (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) maar zie bijvoorbeeld NY times. De rijke landen hebben genoeg ingekocht om iedereen twee keer in te enten, de armere landen hebben bijna niets. Waarschijnlijk kunnen ze van China en/of Rusland uit politieke overwegingen wel vaccins kopen. Veel Westerse landen hebben beloofd hun overschot aan armere landen weg te geven, maar dat zal pas zijn nadat ze zelf iedereen gevaccineerd hebben en dus ergens in het vierde kwartaal van dit jaar. Het zou goed zijn om dat zo snel mogelijk te doen, want zolang dit niet gebeurd is betekent het dat het virus in Afrika en andere gebieden nog rond zal gaan. Dit betekent meer kans op het ontstaan van nieuwe varianten - waartegen vaccins misschien niet meer werken - maar ook af en toe nieuwe introducties in de rijkere landen. Zolang we wereldwijd niet allemaal veilig zijn, blijven maatregelen nodig.
Ofwel: tot de lente zullen de maatregelen rond het huidige niveau nodig zijn, daarna kunnen we versoepelen maar zullen we in het beste scenario moeten blijven oppassen. Hopelijk dus geen lockdowns in de herfst, maar waarschijnlijk wel restricties op grote bijeenkomsten en zo veel mogelijk 1,5m afstand blijven houden. Als het tegenzit komen er varianten waartegen de vaccins niet werken - meest waarschijnlijk uit armere landen - en zijn op nieuw lockdown-achtige maatregelen nodig. Overigens: de maatregelen die nu genomen worden zijn lang niet altijd de enige opties, ook al benadrukt het kabinet dat altijd. Daarover over enkele dagen meer op deze site.
