In praatprogramma’s over voetbal wordt het vaak al genoemd voordat er een wedstrijd is gespeeld: het kampioenschap is beslist, want ploeg X heeft speler Y behouden ofspeler Z gehaald. Bij de mannen is het de afgelopen jaren meestal Ajax waarvoor het gezegd werd, maar de laatste weken is het ook bij de Ajax vrouwen genoemd, zeker na het aantrekken van Spitse. Hoe zit dit nu echt?

Deze uitspraak suggereert dat Ajax, of een andere ploeg, 100% kans op het kampioenschap heeft. Dit is sowieso nogal problematisch: er kan atijd een hoop mis gaan. Zelfs als een team zoveel beter is dan de andere ploegen, is er altijd een kleine kans dat het toch geen kampioen wordt. Wat te denken als de hele selectie opeens Covid krijgt, de Europese campagne alle aandacht op slokt of dat een provincieclub die de eerste keer dat ze bovenin mee draaien meteen kampioen wordt? 100% kans over de toekomst bestaat niet, er kunnen altijd extreme en onverwachtte dingen gebeuren.

Nog opvallender is als na één verliespartij van de club die al kampioen zou zijn, dit volgens het commentaar opeens zeker niet meer het geval is en ‘de competitie open ligt’. Als je zo zeker was van het kampioenschap van deze club, had daarbij ingecalculeerd moeten worden dat de uitkomst van één individuele voetbalwedstrijd zeker niet perfect te voorspellen is. Daarnaast: het is logisch onmogelijk dat een toekomstige gebeurtenis van een zekerheid naar een voorspelling (met een bepaalde kans) verschuift. Als iets zeker is, dan moet het ook zeker blijven.

Dit zagen we de afgelopen weken dus weer eens in actie. Bij de vrouwen zou Ajax het kampioenschap al binnen hebben, toen ze van Twente verloren ‘was de spanning terug’. Volgens ons voorspel-model daalde de kansen van Ajax op de titel door die wedstrijd behoorlijk, namelijk van 53% tot 45%. Beide kansen zou je een leek echter uitleggen dat het vergelijkbaar is met het gooien van kop (of munt) bij de toss. Ofwel: zoveel is er ook weer niet veranderd. Ajax blijft ook veruit de meeste kans hebben, met PSV (voor die wedstrijd 21% kans, daarna 23%) en Twente (voor 19%, daarna 24%) op eerbiedwaardige afstand. Bij de vrouwen is dit een interland periode, dus sinds de overwinning van Twente op Ajax is er niet meer gevoetbald en de kansen dus gelijk gebleven.

Overigens is een reden dat het bij de vrouwen eredivisie ook bij een grote voorsprong spannend blijft en de kans voor een ploeg niet snel boven de 60% uit komt: de puntenaantallen worden gehalveerd voordat de kampioenspoule begonnen worden: een zes punten voorsprong nu, kan in één wedstrijd tijdens de kampioenspoule in een keer tot evenveel punten voor beide ploegen leiden. Als Ajax met zes punten voorsprong op PSV de competitie beëindigt, beginnen ze met 3 punten voorsprong aan de kampioenspoule. Wint PSV daarin van Ajax, staan ze beide in punten gelijk.

Mannen eredivisie

Ook bij de mannen gaat Ajax goed: voor het speelweekend van 20 t/m 22 november had de club 48% kans op de titel, na die speelronde bleef dit zo en na het afgelopen weekend steeg de kans naar 54% door de nederlaag van de belangrijkste concurrent Feyenoord, dat daardoor daalde van 29% naar 21% kans. PSV ligt nu op 19% kans; Vitesse staat weliswaar ver voor Feyenoord en PSV maar net zoals de meeste kenniers verwacht ook het model dat de club nog een paar plaatjes moet inleveren; wel krijgt de club 4% kans op een ‘Leicester-scenario’ - het kampioenschap. Dat de kansen voor de Ajax mannen beter zijn dan voor de Ajax vrouwen is logisch als je naar de stand kijkt: de mannen hebben 4 en 5 punten voorsprong op de belangrijkste concurrenten, de vrouwen 3 en 5 punten - die dus ook nog eens gehalveerd worden bij het ingaan van de kampioenspoule.

Ook kleine kansen kunnen gebeuren: de kans van Vitesse op het kampioenschap (4%) is de kans dat je drie potjes schaar-papier-steen achter elkaar wint. Meestal kies je een keer verkeerd of hetzelfde, maar onmogelijk is het zeker niet. Van de toekomst weten we bijna niets met 0 of 100% zeker...
.