Net als vorige week heeft de NOS deze informatie het best samengevat:
Dit lijken hele concrete cijfers maar er zitten nogal wat onzekerheden in: geen van de vaccins is nu in Nederland goedgekeurd, en enkel de bovenste twee hebben de diverse testen doorlopen en een verzoek tot goedkeuring ingediend. Dat geldt bijvoorbeeld niet voor AstroZeneca, terwijl dit het eerste half jaar de meeste vaccins op kan leveren. Later in het jaar zijn er vooral vaccins van Janssen besteld, maar zoals het vaccin van Sanofi & GSK afgelopen week liet zien zit in deze vaccins nog meer onzekerheid doordat ze minder ver in de testprocedures zitten. Ook de leveringen moeten nog maar gehaald worden, Pfizer stelde de levering van de helft van haar vaccins al uit van januari tot later in het eerste kwartaal. Kortom, een hoop onzekerheid maar door daar in wat scenario's rekening mee houden kunnen we er toch wat van zeggen.
Ik heb voor het beeld drie scenario's doorgerekend: een scenario waar het aantal personeen met immuniteit snel stijgt, een gemiddelde en een langzame. Dit is niet persé een goed en slecht scenario: een manier om immuniteit bereiken is (via natuurlijke weg) besmet raken, en meer besmettingen leidt behalve tot meer immuniteit ook tot ernstig en minder ernstige zieken- en erger. De onzekerheid is groot: geen van deze drie scenario's zal volledig uitkomen, maar het geeft een bandbreedte aan wanneer we wat bereikt kunnen hebben.
Ik heb de volgende factoren in de diverse scenario's gevariëerd:
* Aantal personen dat nu al besmet is geweest. Vorige week verwees ik naar een studie die bij 5% van de Nederlanders antistoffen vond, het RIVM gaf deze week in de Tweede Kamer aan dat zij schatten dat 2 miljoen mensen het Corona virus al gehad hebben. In het langzame en normale scenario reken ik met de 5% (1,12 miljoen), in het snelle scenario met 2 miljoen.
* het aantal mensen dat in 2021 besmet raakt, waarbij ik aanneem dat dit langzaam afneemt door de stijgende immuniteit. Uiteraard is dit sterk afhankelijk van ons gedrag en meer of minder strengere lockdowns. In het snelle scenario ga ik uit dat we beginnen met 5.000 besmettingen per dag (ruwweg het huidige niveau) en dat dit langzaam afneemt vanwege immuniteit, bij het gemiddelde starten we met 3.000 per dag en bij het langzame scenario zijn er nauwelijks nog besmettingen.
* hoeveel van de mensen die al besmet is geweest het vaccin alsnog krijgt. Vooralsnog lijkt het plan om daar weinig tot geen rekening mee te houden in het beleid, al verwacht ik dat mensen die besmet zijn geweest er vaak zelf voor kiezen om niet (als eerste) ingeënt te worden. In het snelle scenario worden niet besmet-geweeste personen 5x zo vaak gevaccineerd als wel besmet-geweeste personen, in het gemiddelde scenario is dit twee keer en in het langzame scenario worden beide groepen even vaak gevaccineerd.
* het percentage van de besmette of gevaccineerde dat immuun is en het virus dan ook niet of nauwelijks meer verspreid. Voor de toelating is nu onderzocht dat de vaccins 90-95% van de ingeëntte personen zelf niet ziek wordt, maar daarbij is er alleen gefocussed op mensen met klachten. Waarschijnlijk verspreiden mensen die nooit klachten krijgen het virus ook een stuk minder, maar hier zit onzekerheid in. In het gemiddelde en snelle scenario ga ik uit dat 80% van de besmette of gevaccineerde het virus niet meer kan verspreiden, in het langzame scenario 70%.
* het aantal van de beloofde vaccins dat niet alleen geleverd maar ook ingeënt wordt. Dit is misschien wel de grootste vorm van onzekerheid zoals hierboven al beschreven staat. Vaccins kunnen toch niet blijken te werken of niet veilig blijken te zijn, ook kunnen er leveringsproblemen zijn. Ook kan het zijn dat de logistiek van het vaccineren niet altijd snel genoeg wordt opgeschaald of dat niet genoeg mensen worden opgeroepen. Andersom is het ook nog wel mogelijk dat de productie van sommige vaccins sneller gaat dan bedacht en de fabrikanten er dus extra kunnen leveren, en dat Nederland deze opkoopt. Om niet te optimistisch te zijn reken ik dat 90% van de beloofde vaccins in dat kwartaal geleverd wordt in het snelle scenario, 70% in het gemiddelde scenario en 50% in het langzame scenario.
Hier wordt dus geen rekening mee gehouden met vaccin-weigeraars. Aan het begin zal dit niet zo'n punt zijn omdat er veel meer mensen zijn die wel een vaccin willen dan er vaccins beschikbaar zijn. Als we richting groeps-immuniteit gaan kan dit wel een probleem worden, zeker als het aantal besmettingen al sterk terug is gelopen en de corona-maatregelen verlicht zijn.
Over al deze keuzes is een boek vol te schrijven, maar het gaat nu om een idee te krijgen hoe lang we nog aan maatregelen vast zitten, anders dan een losse opmerking van een minister.
Laten we dan kijken naar de drie scenario's. In oranje de mensen die besmet zijn geweest en in lichtgroen de mensen die gevaccineerd zijn. De blauwe lijn is het aantal personen met immuniteit die dit oplevert, dat altijd lager ligt omdat je een tweede keer / ook met vaccin nogmaals besmet kan raken. De zwarte horizontale lijn is wat we nodig hebben voor groepsimmuniteit, dit is in Brazilië onderzocht en lijkt rond de 75% te liggen die eerder ook al berekend was.
We zien dat we in het langzame scenario de grens van groepsimmuniteit pas eind van 2021 bereiken, in het gemiddelde scenario is dit ergens in het najaar en in het snelle scenario is dit in de zomer. Het verschil in de uitkomst is minder groot als het verschil in de aannames: dit komt omdat er de tweede helft van het jaar heel veel vaccins beloofd zijn.
Als we kijken naar de verschillende doelgroepen dan zou het in kwartaal 1 sowieso makkelijk moeten lukken om de hoogste prioriteit-groepen te vaccineren: ouderen en gehandicapten in woonvormen en hun zorgverleners. Ook in het langzame scenario zou ook de tweede groep, de 70+-ers in het tweede kwartaal gevaccineerd moeten zijn. In het snelle scenario zou dit al in de lente bereikt moeten zijn. Dus ergens tussen mei en juli zou begonnen kunnen worden met de niet-prioriteitsgroep.
Pas als er groepsimmuniteit is kunnen we alle corona-maatregelen los laten en dat kan dus nog even duren. Wel is het zo dat als er een significant aantal mensen ingeënt is de verspreiding wordt geremd en dus een deel van de maatregelen los gelaten worden. Zoals vorige week uitgelegd: dat zal minder gaan dan dat veel mensen hopen, omdat aan het begin juist de mensen die weinig bijdragen aan de verspreiding worden ingeënt.
Nu het moment dichterbij komt dat we gevaccineerd komt is er vooral meer reden om te zorgen dat de verspreiding wordt geremd. We hoeven nu nog maar even vol te houden om iedereen te beschermen, en na die reletieve korte tijd (vanaf nu) kunnen we weer steeds meer. Dus nog even Alleen Samen!
