De laatste tijd is er veel ophef over het feit dat Nederland later vaccineert. Waar het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten al een een paar week aan het vaccineren is onder een nood-toelating, hebben de EU-lidstaten gewacht tot de officiele toelating - deze kwam afgelopen maandag. Waar het erop lijkt dat veel Europese landen op 28 december beginnen met vaccineren en Nederland 'pas' in de loop van januari. Hoe erg is dit eigenlijk? We kijken naar groepsimmuniteit en directe bescherming van kwetsbaren.

Groepsimmuniteit

In het Verenigd Koninkrijk zijn er in twee weken (9-20 december) 600.000 mensen ingeënt met een vaccin. Dit is een hoop, maar is 0,9% van de bevolking. Bovendien heeft iedereen van de twee voorlopig verkrijgbare vaccins twee inentingen nodig. Als het VK dus met de snelheid van de eerste twee weken door gaat dan hebben ze ruim 6 jaar nodig om groepsimmuniteit te bereiken (75% van de bevolking ingeënt).

Voor de Verenigde Staten begonnen vijf dagen later en staan nu op minstens 1,1 miljoen mensen ingeënt. Met dit tempo, en opnieuw rekenend met twee inentingen en 75% voor groepsimmuniteit, zijn de VS nog 11 jaar bezig.

Ofwel: voor de race naar groepsimmuniteit en daarmee naar het afbouwen van de Corona maatregelen zijn de al toegediende vaccins een druppel op de gloeiende praat. Zowel het VK als de VS zullen het tempo behoorlijk moeten opschroeven. Als een EU-land vanaf kerst wel meteen vanaf het begin het tempo erin weet te krijgen, kan de paar weken achterstand zo worden ingehaald. Dat geldt zelfs als Nederland nog twee weken later begint: als je (snel) genoeg weet op te schalen is alles speelbaar. Natuurlijk is het soms ook nodig om kinderziektes eruit te halen voordat het vaccineren sneller gaat, en dan kan die paar weken ook daarin doortellen. Dit hangt van een hoop organisatorische zaken af, waarvan we zo goed als zeker pas achteraf kunnen vergelijken wat hierin belangrijk was.

Uiteraard kunnen in alle landen het aantal beschikbare vaccins de beperkende factor zijn. Hierin heeft de EU gezamenlijk ingekocht, dus het leveringstempo zal binnen de Unie hetzelfde zijn. De VK en VS kunnen net iets andere afspraken met de farmaceuten gemaakt hebben. Als dit de beperking is voor het vaccineren kan elk land die paar weken achterstand natuurlijk helemaal inlopen omdat de leveringsverplichtingen in de periodes dat je nog niet vaccineert wel doorlopen.

Bescherming kwetsbaren

Een andere reden om zo snel mogelijk beginnen te vaccineren is het zo snel mogelijk beschermen van de meest kwetsbare. De landen waarvan ik de vaccinatie-strategie heb zien langskomen binnen allemaal voornamelijk met kwetsbare mensen en zorgpersoneel. In Nederland ligt de focus in eerste instantie op de verpleeghuizen en thuiszorg-personeel. Hoeveel dat laatste scheelt is lastig te kwantificeren, maar over verpleeghuizen worden cijfers bijgehouden. Daarin zien we dat er nu ongeveer 30 mensen per dag overlijden aan Covid zaols te zien in onderstaande grafiek (of hier voor andere weergave). Van de laatste dagen zullen nog niet alle overlijdens gerapporteerd zijn. Als deze sterftes allemaal voorkomen zouden kunnen worden door vaccineren zou elke week later beginnen met vaccineren 210 verpleeghuis-bewoners het leven kunnen redden. Dat is ongeveer een neergestort verkeersvliegtuig.

Uiteraard neemt hopelijk deze sterfte nu ook weer snel af door de huidige lock-down. Ook bij vaccineren duurt het ook daarbij enige tijd voordat het zichtbaar wordt; mensen hebben immers twee doses nodig voor de volledige werking en het helpt sowieso niet meer voor iedereen die nu reeds besmet is. Het aantal van 210 overlijdens per week vertraging zal dus waarschijnlijk wat lager zijn.

Conclusie

Voor de groepsimmuniteit en daaarmee het afbouwen van de maatregelen maakt een paar weken niet zoveel uit, als er daarmee maar veel tempo komt in het vaccineren. Voor het beschermen van verpleeghuisbewoners wel. Voor fouten die tot veel minder slachtoffers leiden zijn ook wel eens ministers afgetreden. Het grootste verschil: de zichtbaarheid van de slachtoffers.
.