Alleen degenen die onder een hele grote steen hebben geleefd is het ontschoten dat afgelopen week de democratie in de Verenigde Staten onder druk is komen te staan van een coup-poging. Niet alleen stemde een groot deel van de Republikeinse parlementsleden tegen erkennis van de verkiezingsuitslag, ook werdt het Capitol bestormd door mensen die hun daarin - met geweld - wilden steunen. De democratie wereldwijd en in de VS in het bijzonder staat al sinds de eeuwwisseling wat onder druk (voor wereldwijd zie OurWorldInData hieronder of Economist (afbeelding op voorpagina, zie verder hier). Hier wat cijfers van anderen over politie-optreden én de Republikeinse partij.

Treedt de politie minder streng op tegen rechtse betogers?

De politie leek een stuk minder toegerust op escalatie van betogingen dan bij eerdere Black Lives Matter (BLM)-betogingen. Treedt de politie in de VS harder op tegen linkse / zwarte demonstranten dan tegen nationalistische / rechtse demonstranten? Veel mensen hebben het gevoel van wel. Cijfers zijn er niet al te ruim voorradig, maar 538 schreef een stuk dankzij cijfers van een NGO die het is gaan bijhouden. Spoiler: ja, de politie treedt twee keer zo vaak hard op tegen BLM dan tegen pro-Trump betogingen; mogelijke oorzaak is dat de politie-agenten zelf meer dan gemiddeld blank en meer dan gemiddeld rechts zijn.

Hoe zou dit in Nederland zitten? Zwarte Piet is racisme -betogers komen er niet altijd even goed vanaf, met de snelwegblokkade in Friesland. De Zwarte Piet is racisme-betogers mochten niet meer presenteren nadat ze midden op de snelweg stil werden gezet; net als grotendeels afgelopen week in het Capitol: de snelwegblokkeerders werden ter plekke niet gearresteerd en pas later vervolgd. Er zijn voor Nederland mij geen cijfers bekend over politie-inzet richting demonstranten, maar wel over racisme. Zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek (of podcast) dat arbeidsmarktdiscriminatie in Nederland vergelijkbaar groot is met die in de Verenigde Staten, en ook niet is afgenomen de afgelopen paar decennia.

Verdeeldheid binnen Republikeinen

De Republikeinse politici lijken inmiddeld verdeeld te raken tussen politici die Trump nog steeds steunen en een groep die publiekelijk tegen hem durft uit te spreken en in een enkel geval zelfs voor afzetting pleit. Hoe zit het met hun kiezers?

Van de Republikeinen steunt maar liefst 18% de bestorming van het Capitol, maar geeft ook 30% president Trump de schuld zo blijkt uit een snel uitgevoerde peiling. De partij raakt dus verdeeld, waar tot voor de verkiezingen van begin november de steun voor Trump binnen deze groep nog overweldigend was. Uit dit opinie-onderzoek bleek dat als ze de keuze kregen identificeerde meer Republikeinse kiezers zich als supporter van Trump dan van de Republikeinen.

Dit lijkt al een tijdje in de maak te zijn. De steun voor Trump neemt sinds de verkiezingen al langzaam af volgens zowel 538 als RealClearPolitics; bij beiden gemiddelden zijn nog nauwelijks cijfers van na de bestorming meegenomen.

Ook de verkiezingen van afgelopen dinsdag in de staat Georgia lijken op een scheiding in de kiezers van de partij te wijzen. In november won Biden deze staat, maar in beide senaats-verkiezingen kregen de Republikeinen nog +- 2 procentpunt meer stemmen. Een kleine groep leek tegen Trump maar voor conservatief/rechts beleid te stemmen. Afgelopen dinsdag kregen de Democraten in beide senaats-races juist +- 2 procentpunt meer stemmen dan de Republikein. Voorlopige analyses suggereren dat Republikeinen minder vaak zijn gaan stemmen dan in November, waarbij dit effect bij Democraten veel kleiner is. Mogelijke oorzaken zijn minder vertrouwen in verkiezingen door de beschuldingen vanuit kamp Trump en/of dat de beide Republikeinse kandidaten meer gekoppeld zijn aan de samenzweringstheorieën van Trump. Beiden hebben Trump gesteund in zijn zoektocht naar stemmen, mogelijk in de angst anders de steun van Trump’s aanhangers kwijt te raken.

Update 14-1-'21: zie ook dit artikel van Axians met heldere cijfers van post-bestormings opinieonderzoek.